Theo Tiến sĩ Từ Ngữ, Tổng thư ký Hội Dinh dưỡng Việt Nam, đối với sự phát triển chiều cao của một người, có 3 giai đoạn quan trọng nhất là: Giai đoạn 9 tháng bào thai, 3 năm đầu đời và giai đoạn dậy thì, trong đó giai đoạn dậy thì bắt đầu ở nữ là 10 tuổi và ở nam là 11 – 12 tuổi là thời điểm quan trọng mà chiều cao phát triển mạnh nhất, trẻ có thể bứt phá từ 8 – 12cm/năm.
Qua giai đoạn dậy thì, chiều cao sẽ phát triển chậm lại, mỗi năm chỉ tăng khoảng 1 – 2cm và ngừng hẳn khi đến một giai đoạn nhất định (thường sau 20 tuổi). Vì thế, ngay từ nhỏ, cha mẹ cần quan tâm, chăm sóc cẩn thận để cơ thể trẻ phát triển tốt nhất, tránh tình trạng dậy thì sớm hoặc muộn gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển chiều cao.
Dậy thì sớm có ảnh hưởng đến chiều cao không?
Nhiều bố mẹ cho rằng, dù con chưa đến tuổi dậy thì nhưng việc con cao nổi trội hơn các bạn cùng trang lứa là “tín hiệu” đáng mừng cho thấy sự phát triển tốt. Tuy nhiên, đây lại là dấu hiệu cho thấy con bạn đang bị dậy thì sớm mà bố mẹ phải đặc biệt lưu tâm. Bởi việc dậy thì sớm sẽ khiến sự phát triển chiều cao của con bị kìm hãm. So với các bạn bè đồng trang lứa, nữ dậy thì sớm có thể thấp hơn 12cm, nam dậy thì sớm sẽ thấp hơn khoảng 20cm.
Lý giải về điều này, các chuyên gia đầu ngành cho biết, khi trẻ bị dậy thì sớm là lúc hormone sinh dục tiết ra nhiều sẽ kích hoạt sự phát triển của xương, khiến xương nhanh chóng dài ra và cũng sớm đóng lại nên trẻ không thể tiếp tục cao thêm. Do đó, trẻ dậy thì sớm sẽ thường thấp hơn những trẻ bình thường sau này.
Nói một cách dễ hiểu hơn, với một trẻ 6 - 7 tuổi, khi dậy thì sớm tuổi xương sẽ bằng với những trẻ từ 9 – 10 tuổi cho nên thời điểm đó trẻ sẽ cao lớn hơn hẳn các bạn cùng tuổi. Nhưng khi bước vào tuổi dậy thì, trong khi những bạn cùng tuổi phát triển chiều cao thì trẻ dậy thì sớm sẽ có tuổi xương già hơn 3 năm như vậy các đầu xương lúc này đã gần đóng lại, nên trẻ sẽ không còn nhiều cơ hội cao lớn nữa.
Có rất nhiều lý do khiến cho trẻ bị dậy thì sớm như di truyền, chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý, trẻ tiếp xúc nhiều với phim ảnh, những văn hóa phẩm không lành mạnh, một số trường hợp bị bệnh lý thường gặp như u buồng trứng, u tinh hoàn… cũng là nguyên nhân khiến trẻ dậy thì sớm.
Chúng ta có thể dễ dàng nhận biết biểu hiện dậy thì sớm qua quan sát bên ngoài như trẻ cao nhanh hơn. Bé trai vỡ giọng, có cơ bắp nở nang, mọc râu, mụn trứng cá. Bé gái người nở nang, ngực phát triển.
Dậy thì muộn có ảnh hưởng đến chiều cao không ?
Dậy thì muộn được xem là một dạng rối loạn phát triển dậy thì. Bình thường, bé gái bắt đầu dậy thì trong độ tuổi từ 10 – 12 và bé trai 12 – 14 tuổi. Tuy nhiên nếu không có bất kỳ dấu hiệu nào của dậy thì trong độ tuổi này thì được coi là dậy thì muộn.
Nguyên nhân dẫn đến dậy thì muộn chủ yếu xuất phát từ các yếu tố như: Gen di truyền, trẻ chậm phát triển về sinh lý, trẻ mắc các bệnh mạn tính về máu, ung thư hay do những bất thường về nhiễm sắc thể, hoặc tuyến yên, tuyến giáp gặp vấn đề.…
Khi bị dậy thì muộn, sức đề kháng, sự phát triển về thể chất, tinh thần của trẻ cũng kém đi. Đặc biệt, các hormone gây dậy thì không thể kích hoạt hệ cơ, xương phát triển khiến hai đầu xương khép kín lại nên chiều cao lúc này của trẻ cũng phát triển rất chậm dẫn đến thấp lùn hơn so với các bạn bình thường khi đến tuổi trưởng thành.
Do đó, khi có dấu hiệu dậy thì muộn, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay, tránh để quá muộn đến khi hết giai đoạn phát triển, sẽ khó để kích thích phát triển chiều cao, điều này cũng đồng nghĩa, trẻ phải chấp nhận với chiều cao thực tại của mình trong tương lai.
Cách tăng chiều cao ở tuổi dậy thì
Nhiều nghiên cứu cho thấy, chiều cao của con người bị chi phối tới 77% từ các yếu tố tác động bên ngoài như dinh dưỡng, vận động, sinh hoạt. Do đó, phụ huynh có thể áp dụng những cách sau đây để tăng chiều cao hiệu quả cho trẻ tuổi dậy thì.
Chọn môn thể thao tăng chiều cao phù hợp
Luyện tập thể thao thường xuyên với những bài tập phù hợp ở tuổi dậy thì không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng, tránh nguy cơ béo phì, tiểu đường ( tác nhân gây hại cho hệ thần kinh và tuần hoàn)... mà còn mang đến công dụng tăng chiều cao hiệu quả. Bởi lẽ, khi cơ thể được vận động sẽ tác động lên hệ cơ và xương, kích thích chiều cao phát triển tốt hơn.
Tuy nhiên, phụ huynh cũng cần biết quá trình phát triển chiều cao cũng như thể trạng của nam và nữ khác nhau nên cần có chế độ luyện tập khác nhau, cụ thể:
Với nam giới trong độ tuổi dậy thì có thể tập luyện thường xuyên với bộ môn thể thao tăng chiều cao sau:
Bóng đá: Bộ môn thể thao quen thuộc này sẽ giúp phần xương chân phát triển, tăng sự rắn chắc cho cơ chân trong quá trình chạy bộ.
Bóng rổ: Dễ nhận thấy với trò chơi bóng rổ, đòi hỏi chúng ta sẽ phải bật nhảy thường xuyên, việc này sẽ giúp kéo dãn xương hiệu quả.
Bài tập chống đẩy, đu xà...cũng là bộ môn giúp kéo giãn xương và tăng cường cơ bắp chắc khỏe mà nam giới không nên bỏ qua.
Với các bạn nữ, một số môn thể thao sau đây không chỉ giúp tăng chiều cao tối ưu mà còn cải thiện vóc dáng đẹp.
Bơi lội: Các động tác bơi lội sẽ góp phần tác động lên hầu hết các bộ phận trên cơ thể nên sẽ có tác dụng kéo dài xương hiệu quả.
Yoga: Một số bài tập giúp kéo dãn cột sống như rắn hổ mang, cúi gập người, trồng cây chuối… không chỉ là giải pháp giúp cơ thể thư giãn, tốt cho sức khỏe mà còn tăng chiều cao tốt.
Chạy bộ: Việc chạy bộ thường xuyên sẽ có tác dụng giúp cơ chân săn chắc, xương khỏe mạnh và phát triển tốt.
Lưu ý: Khi tập luyện thể thao, cần phải tập đúng tần suất và cường độ, có thể dành thời gian khoảng 30 phút vào buổi sáng trước 8h và sau 4h chiều để tập luyện kết hợp cung cấp Vitamin D tự nhiên từ ánh sáng mặt trời, giúp tăng khả năng hấp thụ Canxi, kích thích hệ xương phát triển tốt hơn.
Ăn uống đầy đủ nhóm chất tăng chiều cao
Như Druchen chia sẻ thì chế độ dinh dưỡng là yếu tố không thể thiếu đối với sức khỏe con người, đặc biệt nó còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao. Ở tuổi dậy thì, việc lơ là dinh dưỡng, ăn không đủ bữa hoặc thường xuyên áp dụng chế độ giảm cân quá mức sẽ khiến cơ thể không thể phát triển với tốc độ bình thường, dẫn đến tình trạng dậy thì muộn hơn so với người có chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dưỡng chất. Do đó, phụ huynh cần thật chú trọng đảm bảo một chế độ dinh dưỡng đa dạng, đầy đủ các chất cần thiết cho cơ thể trẻ như:
Chất đạm:
Đây là nguyên liệu cần thiết giúp cho cơ bắp và xương phát triển. Các thực phẩm chứa nhiều đạm như: Thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu... bạn có thể bổ sung trong thực đơn cho bé hàng ngày.
Chất béo:
Chất béo không chỉ cung cấp năng lượng giúp các cơ quan hoạt động tốt mà còn góp phần hòa tan các loại vitamin tan trong dầu mỡ như: Vitamin A, C, D, K. Để hạn chế các cholesterol xấu trong máu, đồng thời hạn chế chất béo từ động vật, bạn nên ưu tiên bổ sung các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như: Dầu oliu, lạc, bơ, cá hồi… vào chế độ ăn uống của con.
Chất xơ:
Các thực phẩm giàu chất xơ như ngô, xoài, khoai lang vừa giúp phòng chống táo bón, hạn chế đau dạ dày vừa giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt, tăng khả năng hấp thu dưỡng chất tốt hơn. Điều này sẽ góp phần thúc đẩy chiều cao trẻ phát triển toàn diện mà ba mẹ cần ghi nhớ.
Các loại vitamin và khoáng chất:
Một trong những chất giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh, tăng sức đề kháng, hỗ trợ quá trình phát triển của xương phải kể đến vitamin và khoáng chất. Chúng ta có thể dễ dàng nạp chúng qua các loại thực phẩm quen thuộc như: Sữa, tôm, cua, ốc, cá… Đối với tuổi dậy thì, bố mẹ cần cung cấp đầy đủ khoảng 2000 calo cho trẻ để đáp ứng tối đa nhu cầu hoạt động đa dạng của cơ thể.
Sinh hoạt đều đặn
Một chế độ sinh hoạt đều đặn, nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp các cơ quan trong cơ thể có thời gian được nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng, kích thích hormone tăng trưởng sản sinh nhiều, hỗ trợ tăng trưởng chiều cao tối ưu.
Vì vậy, trẻ tuổi dậy thì cần được tạo thói quen ngủ đúng giờ, đủ giấc bằng cách đi ngủ trước 10h tối và ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày.
Ngoài ra, trẻ dậy thì cũng cần lưu ý từ cách đi - đứng - ngồi - nằm sao cho đúng tư thế và hạn chế các chất kích thích ức chế sự tăng trưởng như: Cà phê, thuốc lá, rượu, bia, nước ngọt có ga… để không làm cản trở quá trình phát triển chiều cao của bạn.
Trên đây là những kiến thức tăng chiều cao trong tuổi đậy thì được nhip sống phụ nữ tổng hợp của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực dinh dưỡng muốn chia sẻ cho các bạn tham khảo.
