
Sữa bột là gì?
Sữa bột là sữa tách béo được sản xuất bằng cách đun nóng và sấy khô, sau đó nghiền, tán thành bột mịn. Sữa bột có thể bảo quản và sử dụng trong thời gian dài, được phân thành các loại: Sữa khô nguyên chất, sữa khô không chứa chất béo, sữa khô, hỗn hợp sữa khô. Sữa bột được dùng làm thức uống dinh dưỡng cho người già, trẻ em, mẹ bầu…, làm bánh kẹo và sử dụng trong nấu ăn.
Thành phần dinh dưỡng của sữa bột
Sữa bột chứa 21 loại amino acid tiêu chuẩn, hàm lượng vitamin và khoáng chất hòa tan khá cao. Cơ quan phát triển Mỹ (USAID) công bố hàm lượng dinh dưỡng bình quân trong sữa bột như sau:
- 36% protein
- 52% carbohydrate)
- 1,3% calcium
- 1,8% potassium (Kali)
- Khoảng 9% thành phần khác

Tuy nhiên, nếu được bảo quản ở điều kiện không phù hợp trong quá trình sản xuất hoặc sử dụng, giá trị dinh dưỡng trong sữa bột sẽ thấp hơn so với các chỉ số ở trên.
Sữa bột khiến con phát triển lệch chuẩn?
Nhiều phụ huynh hiện nay có xu hướng cho con sử dụng sữa công thức thay thế hoàn toàn sữa mẹ. (Sữa bột dành cho trẻ dưới 1 tuổi thường được gọi là sữa công thức) Họ cho rằng sữa công thức có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn, bổ sung thêm nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe cũng như trí não của của trẻ. Điều này, suy cho cùng cũng do chính sách Marketing quá thành công của các hãng sữa khiến nhiều người “quay lưng” với sữa mẹ. Tuy nhiên, sữa công thức không hề “hoàn hảo” như các quảng cáo của nhà sản xuất:
Sữa công thức làm tăng tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh
Tạp chí bác sĩ Nhi đồng từng đăng tải nghiên cứu “ Nuôi con bằng sữa mẹ và nguy cơ tử vong của trẻ sơ sinh tại Mỹ” khiến không ít người cảm thấy giật mình. Trẻ sơ sinh uống sữa công thức có tỉ lệ tử vong cao hơn trẻ sơ sinh bú sữa mẹ đến 56%. Cũng sau nghiên cứu này, chính phủ Mỹ đã ngay lập tức phát đi lời kêu gọi người Mỹ nên nuôi con bằng sữa mẹ. Tuy các nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh uống sữa công thức tử vong không được phân tích cụ thể. Nhưng đây vẫn là thông tin quan trọng mà các bậc phụ huynh cần cân nhắc trước khi quyết định lựa chọn sữa bột cho con em mình.

Sữa công thức gây táo bón
Nhiều bố mẹ có tâm lý giảm lượng nước pha sữa công thức so với khuyến nghị để tăng cường dinh dưỡng cho con. Tuy nhiên, việc này lại khiến trẻ khó nuốt hơn, hệ tiêu hóa khó hấp thu dinh dưỡng trong sữa, dẫn đến tình trạng táo bón. Protein trong sữa tồn tại ở 2 dạng là whey protein và casein đều rất khó tiêu hóa, cũng là nguyên nhân gây nên tình trạng táo bón đối với trẻ uống sữa công thức thay sữa mẹ.
Sữa công thức có thể khiến trẻ bị béo phì, tiểu đường, bệnh thận
Dù được xem là phiên bản mô phỏng của sữa mẹ nhưng sữa công thức vẫn chỉ là sản phẩm sữa nhân tạo từ sữa bò, không thể sở hữu những đặc tính của sữa mẹ. Trong sữa công thức, các nhà sản xuất đã bổ sung thêm dầu ăn, vitamin, khoáng chất, đường lactose nhằm nâng cao hàm lượng dinh dưỡng. Tuy nhiên, nguồn dinh dưỡng “khổng lồ” này lại gây quá tải cho hệ tiêu hóa còn non yếu cũng như nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, khiến trẻ bị béo phì và có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao. Bên cạnh đó, dinh dưỡng trong sữa công thức khi không được hấp thụ hoàn toàn sẽ tạo ra chất thải, khiến thận của trẻ phải hoạt động nhiều hơn, tăng nguy cơ bệnh lý.
Sữa công thức bị nhiễm khuẩn gây chết người
Vào tháng 7/2004 một sự việc vô cùng nghiêm trọng đã xảy ra tại New ZeaLand. Một trẻ sơ sinh đã tử vong sau khi uống sữa công thức bị nhiễm khuẩn viêm màng não Enterobacter sakazakii. Kinh khủng hơn, vào ngày 18/09/2008, báo The Guardian đăng thông tin có hơn hơn 6000 trẻ em đã bị ốm, 3 trẻ tử vong do uống sữa bột nhiễm khuẩn của Trung Quốc. Hơn 150 trẻ bị hư thận cũng chính vì sử dụng loại sữa bột bị nhiễm khuẩn này.
Trẻ uống sữa công thức có xu hướng mắc bệnh viêm phổi, cảm lạnh, viêm tai, dị ứng, tiêu chảy
Trẻ thường xuyên ăn sữa công thức dễ mắc bệnh cảm lạnh, viêm tai, dị ứng, tiêu chảy… Tỉ lệ mắc bệnh càng cao hơn đối với nhóm trẻ chỉ dùng sữa công thức, không được bú sữa mẹ. Nguyên nhân bước đầu được xác định là do sữa công thức không chứa các yếu tố giúp nâng cao hệ miễn dịch của trẻ như sữa mẹ. Từ đó khiến các em dễ bị hại khuẩn, virus tấn công gây bệnh.

Giải pháp giúp con khỏe mạnh và tăng đạt chuẩn thể chất
Những ảnh hưởng tiêu cực của sữa công thức đối với sức khỏe và phát triển thể chất của trẻ em đã được nghiên cứu và khẳng định. Tuy nhiên, sữa công thức vẫn được xem là phát minh có giá trị nhân văn lớn, là giải pháp dinh dưỡng tuyệt vời cho nhóm trẻ không hoặc ít được bú sữa mẹ. Nhưng, nếu lạm dụng sữa công thức mà bỏ qua nguồn dinh dưỡng toàn diện như sữa mẹ có thể cản trở sự phát triển thể chất, trí tuệ của trẻ em.
Nếu có nhu cầu cho con sử dụng sữa bột, phụ huynh cần chú ý các nguyên tắc quan trọng sau đây:
- Độ tuổi phù hợp để sử dụng sữa bột: Hầu hết các bà mẹ tại Nhật đều tập cho con cai sữa bột khi đủ 1 tuổi và tối đa khoảng 2 tuổi. Họ quan niệm, ở giai đoạn này, nên tập cho trẻ thói quen lấy dinh dưỡng từ thực phẩm trong bữa ăn thay vì sữa bột. Nếu để trẻ tiếp tục uống sữa dù bột đã có thể ăn thức ăn thô, trẻ có nguy cơ mất cân bằng dinh dưỡng, lười ăn, không hợp tác với mẹ trong quá trình ăn uống.
- Pha chế sữa bột đúng cách: Không tự ý tăng – giảm lượng sữa bột, nước trong quá trình pha chế sữa bột, có thể gây áp lực cho hệ tiêu hóa non yếu của con, tăng nguy cơ bệnh tật, đồng thời dẫn đến suy dinh dưỡng (pha nhiều nước), béo phì (pha ít nước).
- Lựa chọn sữa bột uy tín: Giá trị dinh dưỡng, chất lượng, độ an toàn mỗi loại sữa bột sẽ khác nhau. Phụ huynh nên ưu tiên lựa chọn những thương hiệu sữa uy tín, được người tiêu dùng đánh giá cao để chăm sóc con tốt nhất.
- Lựa chọn những sản phẩm thay thế sữa bột: Khi con đã lớn, thay vì sử dụng sữa bột, bố mẹ có thể cho con sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe (TPBVSK), bổ sung cho con nguồn dinh dưỡng dồi dào, hỗ trợ phát triển thể chất và trí não toàn diện. Các sản phẩm này được sản xuất ở dạng viên, sử dụng dễ dàng, tiện lợi, mang theo và uống dễ dàng hơn so với sữa bột.

Thực tế, sữa bột vẫn có vô vàn nguy cơ tiềm ẩn, có thể gây hại cho sức khỏe cũng như quá trình phát triển của trẻ. Do đó, bố mẹ không nên quá phụ thuộc vào sản phẩm này mà bỏ qua nguồn dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên hay TPBVSK. Lựa chọn đúng sản phẩm phù hợp giúp con yêu khỏe mạnh, tự tin và có cơ hội thành công cao hơn.