canh-bao-nguy-co-mac-benh-la-tu-nhung-vu-ca-chet-hang-loat-do-nhiem-doc
Cảnh báo nguy cơ mắc bệnh lạ từ những vụ cá chết hàng loạt do nhiễm độc
Minamata là căn bệnh mắc phải do cơ thể bị thứ kim loại nặng xâm nhập thông qua nguồn thức ăn từ cá và sinh vật có vỏ, đã được lịch sử y học thế giới ghi nhận là đặc biệt nguy hiểm sau vụ hải sản chết hàng loạt ở Nhật vào năm 1956.
Từ phát điên đến tử vong vì ăn cá nhiễm độc

Vào năm 1956, thế giới xôn xao về một căn bệnh lạ xuất hiện ở thành phố Minamata, tỉnh Kumamoto, Nhật Bản do ăn phải cá nhiễm độc. Do căn bệnh lạ xuất phát từ thành phố này nên tên của Minamata được dùng để đặt cho tên căn bệnh.

Theo đó, vào ngày 21/4/1956 trường hợp bệnh nhân đầu tiên được ghi nhận mắc căn bệnh này là một bé gái 5 tuổi với những triệu chứng nghiêm trọng như không thể nói chuyện, đi lại hay ăn uống. Tiếp theo đó là hàng chục trường hợp khác phải nhập viện với những triệu chứng tương tự như bé gái 5 tuổi trên.

Đến ngày 1/5/1956, bác sĩ Hajime Hosokawa thuộc bệnh viên của công ty Shin Nihon Chisso Hiryo báo cáo một "bệnh dịch lạ liên quan đến hệ thần kinh trung ương" gây rúng động dư luận. Một thời gian ngắn sau khi báo cáo trên được đưa ra, 17 trường hợp tử vong vì căn bệnh lạ trên được ghi nhận. Vụ việc trở thành chủ đề nóng liên quan đến sức khỏe con người. Theo ghi nhận, bệnh nhân thường run không kiểm soát, tê chân tay, hạn chế tầm nhìn, co giật và đau đớn.

Mãi đến năm 1959, các giáo sư Đại học Kumamoto thông báo đã tìm ra nguyên nhân khiến người dân ở vùng Minamata mắc căn bệnh thần kinh trên là do ăn cá và sinh vật có vỏ cứng từ vịnh Minamata. Theo đó, thủy ngân có trong chất thải công nghiệp của nhà máy hoá chất Chisso được cho có thể là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước và nhiễm độc cá. Vào thời điểm đó, nhà máy hoá chất Chisso bác bỏ thông tin này.
 
Một trong những nạn nhân mắc bệnh Minamata. 
 
Một trong những nạn nhân mắc bệnh Minamata. 

Trưng bày các hình ảnh về người mắc bệnh tại bảo tàng bệnh Minamata ở Nhật Bản.
Trưng bày các hình ảnh về người mắc bệnh tại bảo tàng bệnh Minamata ở Nhật Bản.

 
Phải đến năm 1968, chính phủ Nhật Bản mới chính thức thông báo thủy ngân hữu cơ (methyl mercury) trong chất thải công nghiệp của nhà máy Chisso là nguyên nhân gây bệnh Minamata. Nước thải ô nhiễm của nhà máy này đã xả thẳng ra biển gây nhiễn độc cá. Người dân địa phương sau khi ăn những con cá nhiễm độc này đã mắc phải căn bệnh nguy hiểm trên.
 
Thủ phạm là Methyl thủy ngân
 
Methyl thủy ngân gây nên căn bệnh Minamata là một loại của thủy ngân hữu cơ. Đây lào một loại bột trắng và có mùi giống như mùi lưu huỳnh bốc lên từ các suối nước nóng. Methyl thủy ngân dễ dàng được dạ dày và ruột hấp thụ và chuyển theo đường máu tới não, gan, thận và thậm chí nhau thai. Khi methyl thủy ngân xâm nhâp vào cơ thể, chúng sẽ tấn công vào cơ quan thần kinh trung ương.

Sự ô nhiễm đã làm nồng độ thủy ngân có trong nước biển của vịnh Minamata vượt quá 25 ppm. Lòng vịnh Minamata đã được nạo vét suốt 14 năm và tiêu phí tới 48.5 tỉ yên, những chi phí này do tỉnh Kumamoto đảm nhiệm. Những cuộc điều tra về nồng độ thủy ngân trong các loài cá và sò trong vịnh Minamata đều được tiến hành mỗi năm 2 lần và sẽ kéo dài trong suốt 3 năm tới nữa.

 
Ống xả thải của Công ty Chisso đổ thẳng ra biển.
Ống xả thải của Công ty Chisso đổ thẳng ra biển. 
 
Căn bệnh kiểu Minamata đã không chỉ xảy ra ở riêng vùng Minamata. Năm 1965 bệnh Minamata đã bùng phát dọc theo con sông Agano thuộc tỉnh Nigata, do công ty Showa Denko thải thủy ngân xuống. Những căn bệnh tương tự do bị nhiễm độc thủy ngân cũng đã xảy ra ở Trung Quốc và Canada. Trong những năm gần đây, sông và hồ vùng Amazon và Tanzania bị nhiễm thủy ngân cũng đã gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.

Các số liệu về Minamata là bài học rút ra cho không chỉ người Nhật và còn cho nhiều người dân trên thế giới nữa về việc môi trường bị tàn phá và sức khỏe con người bị ảnh hưởng trên diện rộng.