Dậy thì sớm là gì?
Trẻ được xem là dậy thì sớm khi các biểu hiện dậy thì xuất hiện trước 8 tuổi ở bé gái và trước 10 tuổi ở bé nam. Bé gái mọc lông mu, phát triển vú, bộ phận sinh dục phát triển, xuất hiện kinh nguyệt. Bé trai có các biểu hiện dương vật, tinh hoàn phát triển kích thước lớn, mọc lông mu, lông nách… cùng với đó là nhiều sự thay đổi trong tâm lý, tính cách. Thực tế, trước khi xuất hiện những dấu hiệu trẻ trên, trẻ đã dậy thì nhiều tháng, thậm chí cả năm.
Nguyên nhân khiến trẻ dậy thì sớm
Dậy thì sớm có tính di truyền. Nếu trong gia đình có người dậy thì sớm thì trẻ cũng có thể dậy thì sớm. Ngoài ra, nếu trẻ mắc phải các bệnh lý u tuyến thượng thận, u buồng trứng, sử dụng sản phẩm chứa corticoid kéo dài cũng có thể bị dậy thì sớm.
Béo phì được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng dậy thì sớm. Chế độ ăn nhiều dầu mỡ, đạm, thịt, khiến cân nặng của trẻ tăng cao, vượt chuẩn so với độ tuổi.
Trẻ béo phì có nguy cơ dậy thì sớm cao là do ảnh hưởng của 1 loại hormone có tên là leptin. Loại hormone này được tiết ra từ các tế bào trong chất béo, có khả năng điều chỉnh chức năng sinh sản và sự thèm ăn của con người. Khi leptin tiết ra nhiều thúc đẩy quá trình dậy thì bắt đầu. Vì trẻ béo phì có hàm lượng hormone này cao hơn nên độ tuổi dậy thì của các em cũng diễn ra sớm hơn.
Ngoài ra, để trẻ tiếp xúc với các loại thuốc, thực phẩm, mỹ phẩm có thành phần Oestrogen cao cũng gây ra tình trạng dậy thì sớm. Hoạt chất này đi vào cơ thể thông qua đường ruột, da, hệ tuần hoàn… khiến các dấu hiệu dậy thì xuất hiện sớm hơn. Trẻ em hiện nay tiếp xúc với các truyện, tranh ảnh, video, phim… có nội dung giới tính từ khá sớm. Những ấn phẩm này cũng góp phần thúc đẩy quá trình dậy thì sớm.
Trẻ dậy thì sớm phải gánh chịu những hệ quả gì?
Trẻ dậy thì sớm thường phải đối mặt với những hậu quả sau đây:
Tâm lý: Trẻ dậy thì sớm trong khi tâm lý các em chưa sẵn sàng có thể gây ra sự ngại ngùng, tự ti, cảm thấy mình khác biệt so với bạn bè, không cởi mở trong giao tiếp và thu mình lại.
Hạn chế chiều cao: Khi trẻ dậy thì, trẻ có thể sẽ cao hơn so với các bạn cùng tuổi. Tuy nhiên, khi trưởng thành trẻ dậy thì sớm thường thấp hơn các trẻ khác. Nguyên nhân là vì dậy thì sớm khiến các khớp xương đóng sớm hơn, rút ngắn thời gian tăng trưởng của xương, chiều cao vì thế cũng hạn chế.
Ảnh hưởng đến việc học: Những rối loạn tâm lý, sinh lý tuổi dậy thì xảy ra quá sớm khiến trẻ đối mặt với áp lực, việc học tập vì thế mà sa sút.
Sinh sản: Trẻ gái dậy thì sớm thường bị rối loạn nội tiết tố, dẫn đến hội chứng buồng trứng đa nang, gây ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
Nên làm gì khi trẻ dậy thì sớm?
Tỷ lệ trẻ dậy thì sớm ở bé gái cao hơn gấp 5 lần so với bé trai. Dù ở giới tính nào thì dậy thì sớm đều đang gây hại cho cuộc sống của trẻ. Do đó, nếu nhận thấy con em mình đang dậy thì sớm hơn so với độ tuổi, bố mẹ cần đưa con đến các cơ sở y tế uy tín để bác sĩ thăm khám, đối chiều với biểu đồ tăng trưởng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán nguyên nhân gây ra dậy thì sớm.
Các xét nghiệm bao gồm: chụp X-quang xương cổ tay, bàn tay, khuỷu tay để đoán tuổi xương, đo nồng độ hormone trong máu và nước tiểu, chụp cộng hưởng khảo sát tuyến yên, siêu âm tử cung, buồng trứng ở bé gái….
Tùy vào nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp. Trẻ sẽ được chỉ định sử dụng thuốc ức chế sự tiết ra GnRH quá sớm để ngăn cản sự phát dục của noãn bào và sự sản sinh các loại hormone giới tính. Nhờ đó, xương có nhiều thời gian hơn để phát triển, chiều cao được cải thiện hiệu quả.
Bên cạnh đó, bố mẹ cũng nên dành nhiều thời gian hơn để quan tâm, động viên trẻ. Cần giải thích cho trẻ hiểu được cơ thể mình đang thay đổi như thế nào, hướng dẫn trẻ cách chăm sóc, vệ sinh, bảo vệ các bộ phận trên cơ thể, đặc biệt là cơ quan sinh dục. Bố mẹ cũng cần đưa ra một số phương án giải quyết phù hợp khi trẻ bị mệt mỏi khi đến kỳ kinh nguyệt, bị bạn bè trêu chọc để trẻ có sự chuẩn bị tâm lý và tự tin hơn khi gặp phải các tình huống này.
Dậy thì quá sớm không hề tốt đối với sức khỏe, tâm lý và tương lai của trẻ. Do đó, trong quá trình nuôi dạy con cái, bố mẹ nên hạn chế để trẻ phải tiếp xúc với các tác nhân khiến trẻ dậy thì sớm. Đồng thời, theo dõi sức khỏe của trẻ thường xuyên, kịp thời phát hiện các dấu hiệu dậy thì sớm để có phương án xử lý kịp thời.
